Toen Doutzen Kroes (een bekend Nederlands fotomodel) op instagram de opmerking plaatste “Bedankt Corona” kreeg ze veel negatieve reacties over zich heen. Ze verdedigde zichzelf door te zeggen dat als ze geconfronteerd wordt met iets negatiefs, dat ze dan kijkt of ze het kan omdraaien om er toch iets positiefs uit te halen. Het was wat onhandig uitgedrukt. Wellicht goed bedoeld. Maar waarom kunnen dit soort positieve uitspraken problematisch voor je worden?
Alle positiviteitsgoeroes ten spijt, maar positief denken helpt echt niet altijd. Of denken dat je kan kiezen welke emotie je hebt. Zoiets als: als je boosheid voelt, kies dan voor compassie. Het schadelijke aan deze zogenaamde spirituele dooddoeners is het ontkennen van een emotie. En als een emotie ontkent wordt, dan komt hij terug, in alle hevigheid. Hij nestelt zich in je met alle gevolgen van dien. De realiteit ontkennen, is jezelf ontkennen. En het brengt je verder van waar je uit wilt komen.
Vluchten en afleiding zoeken kunnen soms even helpen. Als je merkt dat je veel piekert is een puzzel soms een goede manier om hiermee om te gaan.
Maar de onderliggende angst zetelt nog steeds in je lichaam. Beter is om niet om je angst heen te gaan, maar erdoorheen. Het klinkt moeilijker, maar uiteindelijk brengt dit juist verlichting. En dit geldt trouwens voor alle emoties in moeilijke tijden zoals verdriet of rouw.
Angst is een natuurlijke en zelfs nuttige reactie op de realiteit. Het geeft ons de mogelijkheid om te reageren om onszelf te beschermen. Maar het is wel goed om te beseffen hoe je reageert op angst. En je er niet tegen te verzetten. Want anders gaat de angst met ons aan de haal en dan maken we gekke paniek bokkesprongen. We nemen beslissingen op basis van die angst en dat is meestal geen goed idee.
‘Genoegen nemen met onzekerheid, leren je te midden van de chaos te ontspannen, leren niet in paniek te raken – dat is het spirituele pad.’ zegt Pema Chödrön, een vrouwelijke boeddhistisch leraar.
De emotie voelen in je lichaam is de eerste stap. De emotie erkennen. Je lichaam aandacht geven. Waar voel ik de angst in mijn lichaam? Hoe manifesteert de emotie in mijn ademhaling? Een zachte kwetsbare benadering helpt om eerst onder ogen te zien wat er is. Eerst goed voelen. Daar de tijd ervoor nemen. Meditatie of yoga kan je erbij helpen. Daarbij gaat het erom dat je je opent voor het moment en wat er in je leeft.
Gedachtes als: blijf ik gezond, wordt mijn dierbare beter? Loop ik geen blijvende schade op, wordt ik ontslagen? Komt het goed met mijn kinderen? Raak ik failliet? Hoelang blijf ik nog eenzaam? steken de kop op. Dan proberen we een strohalm te vinden om ons aan vast te klampen. We lezen het laatste nieuws, we rekenen, we appen elkaar en ondertussen stokt de adem. Ons lijf raakt op slot. Nee, er is geen zekerheid. We weten niets. Er is geen houvast.
Terwijl je voeling houdt met je lichaam, probeer dan eens de onzekerheid toe te laten. “Ik weet het niet. En dat is oké. Ik weet het niet”.
Laten we eerlijk zijn: we weten nooit iets, in het hele leven niet. De uitspaak: relax, nothing is under control is een echt cliché, maar wel waar. Er is alleen schijnzekerheid.
“Als we bereid zijn de hoop op te geven dat onzekerheid en pijn kunnen worden uitgebannen, kunnen we de moed opbrengen om ons met de
houvastloosheid van onze situatie op ons gemak te voelen.’ zegt deze zelfde boeddhistische leraar.
Ben je bang? Nou én? Wie heeft er gezegd dat je niet bang mag zijn? Voel je je onzeker? Nou én? Wie heeft er gezegd dat je niet onzeker mag zijn? Laat het zo zijn. Vecht er niet tegen.
Pas als we dit toe kunnen laten, de realiteit onder ogen zien, kan zich een ander gevoel gaan ontvouwen. Pas dan openen we de deur voor positieve emoties op een natuurlijke manier. Dit kan rust zijn of vertrouwen. Maar dit kun je niet afdwingen. Zoals bloemen en planten ook naar de zon toegroeien, zo zal jouw geest ook de licht puntjes zoeken in onzekere tijden. Dit kan alleen ontstaan als je eerst toelaat wat aanwezig is, en daar dan niets mee te doen. We hoeven dus niets te doen dan alleen onze angst en onzekerheid te erkennen. Tegemoet te treden en weten dat deze angst een functie heeft, maar dat we het “gewoon” mogen laten zijn.
Een bekende songregel is van Leonard Cohen is: “There is a crack in everything. That's how the light gets in”. Maar dan moet je wel eerst de crack aandacht geven.
Adem en voel de angst. Geef het aandacht, maar je hoeft er niks van te vinden. Ga niet mee in de stroom van gedachtes die die angst veroorzaken, maar bekijk ze en zeg: Ah, daar gaan we weer, met al die gedachten. Probeer geen houvast te vinden, want die is er niet. En ervaar dán eens wat er gebeurt. Pas dan kun je vertrouwen toelaten. En pas dan kun je kiezen voor vertrouwen of rust. Jij laat de angst niet los, de angst laat jou dan los. Emoties kun je niet namelijk loslaten. Zij laten jou los op het moment dat je er doorheen gaat met al je aandacht.
En ja, deze situatie kent ook positieve kanten. De luchtkwaliteit verbeterd, al is het maar tijdelijk. We ervaren meer verbinding en soms halen situaties als deze het beste in de mensheid naar boven. En dat mag ook gezien worden. Maar we hoeven niets negatiefs “om te draaien”. We hoeven niet de ene emotie om te ruilen voor een betere. We mogen alleen ons hele leven oefenen om de emoties niet op de loop te laten gaan met ons. Een situatie of emotie is altijd neutraal. Maar ons verzet tegen de emotie of situatie maakt dat we eronder lijden.
Een mooi zen verhaal als afsluiter wat dit illustreert.
Zen is “ik weet het niet, we zullen zien”
Er was eens een oude boer die een merrie had.
De merrie was het enige paard op de boerderij en was daarom hard nodig.
Op een dag liep de merrie weg.
“Wat een ongeluk voor jou,’ zeiden de buren, ‘nu heb je geen paard om de ploeg te trekken.’
‘Wie weet wat geluk of ongeluk is? Ik weet het niet, we zullen zien…’ antwoordde de oude boer.
De week erna kwam de merrie terug en bracht twee hengsten mee.
‘Wel,’ zeiden de buren, ‘je hebt wel geluk. Nu heb je drie paarden.’
‘Wie weet wat geluk of ongeluk is? Ik weet het niet, we zullen zien…antwoordde de oude boer.
Toen de zoon van de boer een van de hengsten wilde temmen, viel hij op de grond en brak zijn hij zijn been.
De buren zeiden: ‘Jij hebt geen geluk, wie zal jou nu helpen bij het werk?’
‘Wie weet wat geluk of ongeluk is? Ik weet het niet, we zullen zien…’antwoordde de oude boer.
De dag erna kwam het leger voorbij en alle jonge mannen in goede conditie werden gerekruteerd. De zoon van de boer kon thuisblijven want zijn been was gebroken.
De buren zeiden: ‘Je hebt geluk, jouw zoon is tenminste nog in het dorp.’
En de boer zei …
Foto: website Kees van Dongen
