Letterlijk betekent compassie gezamenlijk ( com) lijden (patir)
Compassie gaat dus over “het moeilijke” en met name daar waar we lijden. En daar het verbindende aspect bij vinden.
Naast compassie voor de ander kunnen we ook compassie voor onszelf hebben. Zelfcompassie gaat over het zich openstellen voor eigen lijden.
Zelfcompassie kan niet los worden gezien van compassie voor anderen. Maar omdat dit onderwerpt zo universeel, zo essentieel is, delen we dit onderwerp in tween: de maand december gaat over zelf-compassie. En de maand januari over compassie voor anderen. Als we dit beiden mogen oefenen merken we dat het één voortvloeit uit het ander en vice versa.
Wat is het niet?
Compassie verschilt van empathie of mede-lijden: het voelen van het lijden.
We oefenen zelfcompassie dus niet primair om ons beter te voelen, maar omdat we ons slecht voelen. We willen onszelf geven wat we nodig hebben, omdat we het moeilijk hebben, en dit zo te verzachten, niet om dat moeilijke kwijt te raken. Een belangrijk verschil.
In mijn opine begint alles met zelfcompassie.
Eigenlijk kan zelfcompassie een voorturende rode draad zijn in alles wat we we doen.
Hoe vaak betrappen we onszelf niet op voortdurende kritiek bij de dingen die we doen. Het moet anders, beter, we doen niet genoeg. We ZIJN (nog) niet genoeg. We moeten ons verbeteren en als dat niet lukt dan zijn we vaak erg hard voor onszelf. Dat gevoel is vaak diep verankerd en vaak zijn we ons er niet van bewust dat dit een voortdurend achtergrond programma is wat continue meedraait en onze wereld en ons handelen en ons hele zijn kleurt.
Dat we onszelf graag uitdagen is een mooie eigenschap. Maar als we het moeilijk hebben, als het niet lukt om mee te draaien, als het niet lukt om (snel genoeg) op te klimmen na een val, na pijn of verdriet, dan kunnen we onszelf medogenloos veroordelen. En dat maakt alles nog veel pijnlijker. We denken er niet over om een goede vriend te veroordelen en op de vingers te tikken als er een verkeerde beslissing is gemaakt. Maar tegen onszelf doen we dat wel. Mildheid en vriendelijkheid naar onszelf toe is vaak niet wat in onze calvinistische gewoontes zitten. Zelfcompassie en vriendelijkheid naar onszelf geeft minder stress, pijn, een betere relate met anderen en geluk.
Vriendelijkheid is de basisbeweging van compassie.
Er welt vriendelijkheid en zachtmoedigheid op, omdat er pijn en hardheid is. Als een tegengif, een balsem op de wonde. We weten dat we het moeilijke hier niet mee kunnen wegnemen, maar wel verzachten. Het is de natuurlijke neiging die bij een ouder opkomt als het een ziek kind opneemt: de ouder weet dat de koorts niet weggaat door de koestering, maar hoopt wel dat het kind zich iets beter voelt. Tegenover vriendelijkheid staat dus scherpte of (zelf-)kritiek.
Het gaat om het erkennen dat we allemaal onvolmaakte breekbare mensen zijn. Als je denkt dat je de enige bent die dat voelt, dan geeft dat gevoel van isolement. Dit is extra pijnlijk als we het toch al moeilijk hebben. Het besef dat we allemaal in dit zelfde schuitje zitten, geef verlichting. Lijden, “falen” en onvolmaaktheid zijn onderdeel van de menselijke ervaring die we met zijn allen delen.
Hoe oefenen we zelf-compassie op de yogamat?
Probeer deze maand eens extra mindful te zijn op jouw gedachten tijdens je yoga practice. Hoe vaak “denk” je dat het eigenlijk beter had gekund? Hoe vaak betrap je jezelf erop dat je jezelf vergelijkt? Of je tekortkoming bekritiseert? Realiseer dat yoga bij uitstek DE manier is om te voelen wat aanwezig is en daar geen negatief oordeel over te hebben. Doe yoga MET je verdriet, MET je moeheid, MET je pijn. Niet ondanks. En duw het zeker niet weg. Doe Yoga OMDAT je je kwetsbaar voelt en probeer je niet even groot te houden. Je hoeft niet eerst sterk te zijn om yoga te doen.
In plaats van medogenloos te oordelen over allerlei tekortkomingen, mag je oefenen in vriendelijkheid en begrip tegenover je zogenaamde “gebreken”. Je kunt natuurlijk wel proberen om iets te veranderen waardoor je een stukje gelukkiger en gezonder wordt, maar dat doe je omdat je om jezelf geeft en niet omdat je jezelf waardeloos of onacceptabel vindt.
Mindfulness, opmerkzaamheid is hierbij van belang. We oefenen in het vermogen om de dingen te zien zoals ze zijn, zonder ons te verliezen in een verhaal hierover. Zonder ons te over-identificieren met dit lijden.
Accepteer en respecter je menselijkheid.
Dingen gaan niet altijd zoals je zou willen, je loopt tegen grenzen aan, je voldoet niet aan je eigen idealen. We willen sterk zijn maar vaak voelen we ons kwetsbaar. Dit is de menselijke conditie: een realiteit die we allemaal met elkaar delen. Hoe meer je je hart openstelt voor die realiteit in plaats van er tegen te vechten des te meer zul je in staat zijn compassie te voelen voor jezelf.
Ga ook eens voor jezelf na dat als je jezelf bekritiseert je dat vaak ook bij een ander doet.
Tijdens het schrijven vroeg ik mezelf af: heb ik genoeg zelf-compassie? Mwaaah, ik realiseer me dat dat zich nog mag ontwikkelen. Schuldgevoel en de zelfkritiek is best vaak aanwezig. Ik wordt regelmatig door mijn vriendinnen teruggefloten dat ik best wat milder naar mezelf mag zijn. Dus: Ik oefen met jullie mee.
Wij, de docenten allemaal denk ik wel.
Want:
We hoeven het nooit te kunnen, het hoeft nooit te lukken we mogen het altijd gewoon oefenen. We doen ons best.
Marion Philippo
